Babam Mirasını Kardeşime Bıraktı: Haklarım Neler?

(Muris Muvazaası – Tenkis – Denkleştirme)

“Babam tüm malını kardeşime bıraktı, benim payım sıfır mı?”
Kısa cevap: Hayır. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) saklı pay ve tenkis, uygulamada ise muris muvazaası (mirasçıdan mal kaçırma) gibi güçlü hukuki araçlar var. Dosyanın somut gerçeklerine göre, vasiyetnamenin içeriği daraltılabilir, tapudaki satış/bağış devri iptal edilebilir veya nakdi-tazmin denkleştirme yoluna gidilebilir.

1) Temel Kavramlar: Saklı Pay, Yasal Pay, Tasarruf Nisabı

• Yasal miras payı: Kanunun mirasçılara öngördüğü pay. Altsoy (çocuklar) varsa sağ kalan eş %25, çocuklar %75’i eşit paylaşır.

• Saklı pay: Mirasbırakanın (babanın) dokunamayacağı çekirdek pay. Altsoy için saklı pay, yasal payın yarısıdır.

• Tasarruf nisabı: Mirasbırakanın özgürce tasarruf edebileceği kısım. Saklı paylar aşılarak yapılan vasiyet/bağışlar tenkis ile budanır.

•  “Baba + iki çocuk + sağ eş” denkleminde, çocukların saklı payı kendi yasal paylarının yarısıdır. Baba, vasiyet veya “satış görünümlü bağış” ile tüm malı bir çocuğa kaydırsa bile, diğer çocuk saklı payına ulaşır; çoğu vakada fazlasına da (muris muvazaası ispatlanırsa) ulaşır.

2) Bağış/Satış ile Sağlığında Devredilen Mallar: Muris Muvazaası

Pratikte en güçlü silah budur. “Satış” bedeli gerçekte ödenmemişse, piyasa değerinden bariz uzaksa, aile içi dengeyi bozma amacı taşıyorsa ve genel hayat tecrübelerine aykırı görünüyorsa; amaç mirasçılardan mal kaçırmadır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre (klasik “muris muvazaası” çizgisi), bu devir geçersiz sayılır ve açılacak “muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil” davasıyla taşınmaz terekeye iade edilir (veya bedeli istenir).

İspat ipuçları (dosyada arayacağımız şeyler):

• Sözde satış bedeli ile gerçek piyasa değeri arasındaki uçurum (ekspertiz raporu).

• Devir öncesi-sonrası banka hareketleri (bedel ödenmiş mi?).

• Aile içi çekişme, ilgiyi tek çocuğa toplama veya “bakım” bahanesiyle aşırı kayırma.

• Satış tarihindeki mirasbırakanın sağlık/düşünsel durumu.

• Kısa aralıkta yapılan zincir devirler (nihai alıcı kardeş).

• Tanık anlatımları, komşu/akraba beyanları.

Artı bilgi: Muris muvazaasına dayalı davalarda zamanaşımı uygulanmaz. Ancak mal bir iyi niyetli üçüncü kişiye devredildiyse ispat ve hukuki strateji farklılaşır.

3) Vasiyetname ile Kardeşe Bırakma: Tenkis (Saklı Payın İhlali)

Baba vasiyetname ile tasarruf etmiş olabilir. Eğer vasiyet saklı payı aşıyorsa; tenkis davası açılır ve tasarruf yasal sınırlara çekilir.

• Hedef: Vasiyetin tamamını kaldırmak değil; saklı payı aşan kısmını budamaktır.

• Süre: Vasiyetin açıldığını (içeriğini) öğrenmeden itibaren 1 yıl, her hâlükârda 10 yıl.

Strateji: Önce terekenin bileşenlerini ve değerini tespit ediyoruz (tereke tespiti, defter tutma, ihtiyati tedbir). Ardından saklı pay ihlali hesabını yapıp tenkise gidiyoruz. Gerekirse vasiyete konu mal üzerinde ihtiyati tedbir talep edilir.

4) Denkleştirme (İade) – TMK 669 ve Devamı

Baba sağlığında kardeşe “hibe/önceden pay” mantığıyla olağanın dışında kazandırmalar yaptıysa:

• Denkleştirme (mirasta iade) yoluyla, bu kazandırmalar paylaşıma geri saydırılır.

• Hedef: Paylaşımda eşitlik sağlamak; “gizli bağışla birini öne çıkarma”yı telafi etmek.

• Denkleştirme; muris muvazaasından farklıdır ama aynı dosyada yedek talep olarak kombine edilebilir.

5) Vasiyetname Türleri ve Geçerlilik

• Resmî vasiyetname (noter/kanuni usul).

• El yazılı vasiyetname (tamamı el yazısı, tarih-imza şartı).

• Sözlü vasiyet (istisnai hâller – ölüm tehlikesi vb.).

Kontrol Listesi: Usul eksikleri, ehliyet şüphesi, baskı-aldatma, hata, kapsam-belirlilik… Varsa iptal/tenkis hattı güçlenir.

6) Örnek Hesap (Basit Senaryo)

• Terekenin net değeri: 3.000.000 TL

• Mirasçılar: Sağ eş (anne) + 2 çocuk (siz ve kardeşiniz)

• Yasal paylar: Eş %25 = 750.000 TL; çocuklar %75’i eşit = her çocuk 1.125.000 TL.

• Saklı pay (altsoy): Yasal payın yarısı → her bir çocuk için 562.500 TL.

Baba tüm malı kardeşe vasiyet etti/döndürdü diyelim. Tenkis ile sizin en az 562.500 TL’lik saklı payınız korunur.
Eğer muris muvazaası kanıtlanırsa, tablo saklı payın da ötesine geçer; muvazaalı devir tümüyle iptal edilip taşınmaz terekeye döner (o zaman yasal pay üzerinden paylaşırsınız).

7) Delil ve Usul Stratejisi: Sert Çekirdek

1. Terekenin korunması:

   • Tereke tespiti ve defter tutma talebi,

   • Banka hesapları, kasa, kiralık kasalar, e-Devlet vergi/tapu sorguları,

   • Gerekiyorsa ihtiyati tedbir (satışı/temliki durdurma).

2. Değerleme ve akış analizi:

   • Taşınmaz/şirket payı için bilirkişi + ekspertiz.

   • “Satış bedeli” ile gerçek değer farkı, banka trafiği.

3. Tanık ve yazılı deliller:

   • Aile içi beyanlar, WhatsApp/e-posta yazışmaları, hastane raporları, bakım anlaşmaları vs.

4. Dava kombinasyonu:

   • Asıl talep: Muris muvazaasıyla tapu iptal/tescil.

   • Yedek talep: Tenkis (saklı pay ihlali).

   • Denkleştirme (iade) alternatif/yardımcı talep.

   • Gereğinde alacak/nakit denkleştirme (paylaştırma kolaylığı için).

5. Zamanlama ve süreler:

   • Muris muvazaasında: fiilen zamanaşımı yok (uygulamada iade talebi hep açıktır).

   • Tenkiste: öğrenmeden 1 yıl, 10 yıl üst sınır.

   • İspat gecikirse delil kaybı yaşanır; erken başvuru kritik.

8) SSS – Sık Sorulan Sorular

S1: Babam tüm malları kardeşime “satmış”. Bedel ödenmediyse ne olur?
C: “Satış görünümlü bağış” şüphesi doğar. Muris muvazaası ile iptal/tescil talep ederiz. Banka hareketleri, piyasa değeri/bedel farkı ve tanıklar kritik delildir.

S2: Vasiyetname var; saklı payım çiğnenmiş. Ne yapayım?
C: Tenkis davası. Ama süreyi kaçırmayın: öğrenmeden itibaren 1 yıl, her hâlükârda 10 yıl.

S3: Eşim (anne) sağ; onun hakkı etkilenir mi?
C: Eşin yasal payı korunur. Tenkiste de hesaba katılır. Strateji, eşin menfaatini de gözeterek kurulur.

S4: Baba şirket hisselerini kardeşime devretmiş. Taşınmaz değil; yine olur mu?
C: Evet. Şirket hisseleri, ticari işletme devri, araçlar, mevduat… Tamamı terekeye dahildir. Delil ve değerleme farklılaşır; fakat mantık aynıdır.

S5: Babam “bakım karşılığı” dedi. Böyle olursa dava zayıflar mı?
C: Gerçekten fiili ve düzenli bakım var mı, sözleşme dengeli mi, bedel makul mü? Bunlar detaylı incelenir. Çoğu dosyada “bakım” bahane olarak kurgulanmıştır; ispatla aşılır.

S6: Tapu çoktan üçüncü kişiye devredildi.
C: İyi niyetli üçüncü kişi koruması devreye girebilir; fakat iz ve değer zinciri incelenir. Alternatif olarak bedel/denkleştirme hattı güçlendirilir.

9) Pratik Yol Haritası (Aksiyon Listesi)

1. Ön İnceleme Toplantısı (Kadıköy/Fenerbahçe – Ofisimizde):
   Tapu kayıtları, vasiyet/bağış/satış belgeleri, banka dökümleri, aile içi yazışmalar.

2. Tespit ve Tedbir:

   • Tereke tespiti/defter başvurusu,

   • Şüpheli taşınmaz/hisse için ihtiyati tedbir talebi.

3. Değerleme ve Analiz:

   • Ekspertiz, bilirkişi, piyasa rayici – bedel/akış haritası.

4. Dava Dizaynı:

   • Asıl: Muris muvazaası ile tapu iptal/tescil,

   • Yedek: Tenkis (saklı pay),

   • Alternatif: Denkleştirme/bedel talebi.

5. Duruşma Stratejisi:

   • Tanık sıralaması, karşı sorgu planı, yazılı delil tartısı,

   • Gereğinde uzlaşma için “net rakamlı” teklif çerçevesi.

10) Hakkınız Var

“Babam mirasını kardeşime bıraktı” cümlesinin hukuki sonucu, çoğu dosyada sizin aleyhinize kesin bir kayıp değildir. Doğru hukuki teşhis + agresif delil stratejisi ile sonuç alınır. Tereddüt yok: Erken hareket edin, delili toplayın, sürelere takılmayın.

İletişim – Tercan Avukatlık & Danışmanlık

(Kadıköy)

Muris muvazaası, tenkis ve denkleştirme dosyalarında strateji toplantısı için bize ulaşın:
Kadıköy Miras Avukatı – Tercan Avukatlık & Danışmanlık

babam mirasını kardeşime bıraktı, babam mirastan mal kaçırdı, babam mirasını abime bıraktı, babam mirası ablama kaçırdı